یکی از دغدغه‌های اصلی و شاید پرچالش برای مالکان اراضی کشاورزی و باغی، موضوع دیوارکشی و ایجاد حصار برای زمین‌های خود است. این اقدام، جدای از تأمین امنیت و حفظ حریم خصوصی، می‌تواند به تفکیک و تعیین مرزهای زمین نیز کمک شایانی کند. اما نکته‌ای که اغلب نادیده گرفته می‌شود، این است که دیوارکشی در اراضی کشاورزی و باغی، برخلاف زمین‌های مسکونی که قوانین نسبتاً مشخص‌تری دارند، تابع قوانین و مقررات بسیار خاص و حساسی است. عدم رعایت این قوانین منجر به تخریب سازه و از بین رفتن سرمایه‌گذاری می‌شود و ممکن است جریمه‌های سنگینی را نیز بر مالک تحمیل کند.
قانون جدید دیوارکشی باغات
قانون جدید دیوارکشی باغات و اراضی کشاورزی با هدفی اساسی به تصویب رسیده است. این هدف، جلوگیری از تغییر کاربری غیرمجاز زمین‌های حاصلخیز کشاورزی و تضمین امنیت غذایی کشور است. این قوانین به شدت مورد پیگیری قرار می‌گیرند و هرگونه دیوارکشی یا ساخت‌وساز در اراضی کشاورزی و باغی بدون مجوزهای لازم، با پیامدهای جدی از جمله برخورد قانونی و تخریب سازه همراه خواهد بود. این موضوع اهمیت رعایت دقیق ضوابط را دوچندان می‌کند.
دیوارکشی در این اراضی، علاوه بر تأمین امنیت و جلوگیری از سرقت محصولات و تجهیزات، به تعیین دقیق مرزهای زمین کمک کرده و از اختلافات با همسایگان جلوگیری می‌کند. همچنین، حصارکشی مانع ورود حیوانات به باغ و مزرعه شده و در برخی موارد، می‌تواند به افزایش ارزش ملک و ایجاد حریم خصوصی نیز منجر شود.
ضوابط و مقررات کلیدی که باید در دیوارکشی باغات مورد توجه قرار گیرند
یکی از مهم‌ترین اصول این قوانین، ممنوعیت تغییر کاربری است. اصلی‌ترین هدف این قوانین، جلوگیری از تبدیل اراضی کشاورزی به اراضی با کاربری مسکونی، تجاری یا صنعتی است. دیوارکشی بدون مجوز، می‌تواند به عنوان نشانه‌ای از تغییر کاربری تلقی شود و زمینه را برای پیگرد قانونی فراهم آورد؛ بنابراین، حتی اگر قصد ساخت‌وساز در زمین خود را ندارید، دیوارکشی باید با رعایت این اصل صورت پذیرد.
- ارتفاع مجاز دیوار
ارتفاع مجاز دیوار نیز از دیگر محدودیت‌های مهم است. معمولاً ارتفاع دیوار در اراضی کشاورزی و باغی دارای محدودیت‌هایی است که این محدودیت‌ها بسته به نوع کاربری زمین (باغ یا مزرعه) و موقعیت مکانی (داخل یا خارج از بافت روستا/شهر) متفاوت خواهد بود.
به طور معمول، دیوارهای آجری یا سنگی در ارتفاعی بین 80 سانتی‌متر تا 120 سانتی‌متر مجاز هستند. برای ارتفاعات بیشتر، نیاز به اخذ مجوزهای خاص و در برخی موارد، طرح توجیهی وجود دارد. همچنین، در برخی مناطق برای حفظ بافت طبیعی، ممکن است استفاده از مصالح بومی مانند سنگ‌های موجود در منطقه یا چوب برای حصارکشی توصیه یا حتی اجباری باشد.
- مجوز از جهاد کشاورزی
مهم‌ترین گام برای انجام دیوارکشی قانونی، اخذ مجوز از جهاد کشاورزی است. مالکان باید به اداره جهاد کشاورزی منطقه خود مراجعه کرده و درخواست مجوز دیوارکشی را ارائه دهند. کارشناسان جهاد کشاورزی با بررسی دقیق محل و نوع کاربری زمین، مجوزهای لازم را صادر می‌کنند. لازم به ذکر است که این مجوز معمولاً برای ساخت حصار و نه دیوارکشی بتنی یا مستحکم صادر می‌شود، چرا که هدف اصلی حفظ کاربری کشاورزی زمین است.
در نهایت، باید به این نکته مهم توجه کرد که در صورت دیوارکشی بدون مجوز یا عدم رعایت ضوابط اعلام شده، مراجع قضایی و جهاد کشاورزی می‌توانند دستور تخریب سازه و اخذ جریمه از مالک را صادر کند. این موضوع می‌تواند هزینه‌های سنگینی را به مالک تحمیل کرده و او را با مشکلات قانونی مواجه سازد.
نکات مهم پیش از اقدام به دیوارکشی
قبل از هرگونه اقدامی برای دیوارکشی اراضی کشاورزی و باغی، توجه به چند نکته کلیدی ضروری است تا از بروز مشکلات احتمالی جلوگیری شود.
- استعلام از مراجع ذی‌صلاح
اولین و مهم‌ترین گام، استعلام از مراجع ذی‌صلاح است. این به معنای مراجعه به اداره جهاد کشاورزی و همچنین دهیاری یا شهرداری منطقه برای کسب اطلاعات دقیق در خصوص قوانین و ضوابط مربوط به دیوارکشی در آن محدوده خاص است. قوانین ممکن است در مناطق مختلف، تفاوت‌های جزئی داشته باشند.
- نقشه‌برداری دقیق
برای جلوگیری از تجاوز به حریم همسایگان و اطمینان از قرارگرفتن دیوار بر روی مرزهای دقیق ملک خود، نقشه‌برداری دقیق از ملک توسط نقشه‌بردار رسمی و دارای مجوز، اکیداً توصیه می‌شود. این اقدام از بروز اختلافات مرزی در آینده جلوگیری می‌کند.
- کاربری زمین
باید مطمئن شوید که کاربری زمین شما کشاورزی یا باغی است و هیچ‌گونه قصد تغییر کاربری آن را ندارید. هرگونه اقدام که نشانه‌ای از تغییر کاربری باشد، حتی اگر نیت آن را نداشته باشید، می‌تواند دردسرساز شود.
- توجه به خطوط انتقال گاز، برق و آب
قبل از شروع عملیات گودبرداری برای پی‌ریزی دیوار، از نبود خطوط انتقال گاز، برق و آب در مسیر دیوار اطمینان حاصل کنید. این کار هم از حوادث احتمالی جلوگیری می‌کند و هم از قطعی خدمات عمومی منطقه پیشگیری می‌نماید.
نتیجه‌گیری
دیوارکشی اراضی کشاورزی و باغی با وجود مزایای فراوانی که برای مالکان دارد، نیازمند آگاهی کامل و رعایت دقیق قوانین و مقررات مربوطه است. با مراجعه به ادارات ذی‌صلاح، اخذ مجوزهای لازم و توجه به نکات مطرح شده، می‌توانید از بروز مشکلات حقوقی و مالی در آینده جلوگیری کنید و با خیال آسوده به محصور کردن ملک خود بپردازید.